Vào khoảng giữa Thu, cuối tháng mười, trước lễ Các Thánh, người Mỹ có ngày hội Halloween. Các tay “chơi” thường dùng những đồ bằng nhựa trang hoàng sân cỏ trước nhà thành bãi tha ma ngổn ngang bia mộ. Tuy bia đá có khắc chữ R.I.P. (Rest In Peace) nhưng vài xác chết vẫn chui ra khỏi mồ một nửa người. Chúng vươn cao cánh tay khẳng khui, như chân quạ đen, vẫy gọi kẻ lang thang chiều tím. Nơi góc tối vọng ra tiếng rên rỉ ma quái lẫn với tiếng chó hú quạ kêu. Vào những buổi sáng tĩnh lặng, trong không khí mơ hồ sương Thu, cảnh trí mộ bia siêu vẹo rêu phong, bên những chiếc lá úa vàng, chập chờn mang hai hình ảnh song đôi. Một bên là nét buồn muôn thủa của định mệnh đóng kín. Một bên là linh ảnh cánh chung của thánh Phaolô. Vào ngày ấy, tiếng kèn của Thiên Chúa sẽ đánh thức những kẻ chết trong mồ sống lại (1Cr 15:51-52).
Đối với con dơi đu mình trên mộ bia kia, chết là tiêu tan mọi thứ. Nhưng đối với con người, một cấu trúc theo hình ảnh Thiên Chúa, cái chết không phải là hết. Tuy rằng thể chất đến giờ chết, nhưng tâm linh con người vẫn là một thực thể tự do đối diện với cái chết. Nghĩa là con người có quyền lựa chọn cho mình một định mệnh, mà giờ chết là cao điểm của ý chí tự do, là lúc con người tán thành một cách dứt khoát theo Ý Cha hay không (1). Sau đó không còn dịp nào nữa.
Những Quan Niệm Mập Mờ Về Sự Sống Đời Sau
Sau khi chết, mọi nền văn hóa đều có sẵn niềm tin về cuộc sống đời sau của hồn. Niềm tin này không dính líu gì đến tôn giáo. Nó là sắc thái tâm lý biểu lộ ước vọng bất tử của con người. Từ đó những lễ nghi kỳ dị, những bùa phép, những ác thần, và những thần linh được đặt ra để thỏa mãn nhu cầu đời sống cho hồn. Nhưng cái “tôi” đích thực là ai? Tôi là xác hay là hồn? Đã có một thời rất dài người ta nghĩ rằng cái tôi là linh hồn. Họ cho rằng linh hồn bất tử là đủ. Xác là phần thể chất ô uế làm sao lên cõi trời cho được. Triết học Platô cho thể xác là ngục tù của linh hồn, chỉ khi nào thể xác chết đi linh hồn mới được tự do. Nhóm Ngộ Giáo (Gnostics) cho thể xác là thứ ô uế, khi chết thể xác sẽ tan rã, linh hồn vẫn như cũ không hề hấn gì.
Đối với Kitô giáo, ý thức về cái “tôi”, tức bản thể con người, phải rút ra từ lời dạy của Thiên Chúa. Lời phán của Chúa Cha: “Con hãy yêu Thiên Chúa hết mình, hết linh hồn, hết trí khôn” đã ám chỉ cái tôi hữu thể gồm xác, hồn, và thần. Danh xưng theo Tân Ước là: soma (body - xác), psyche (soul – hồn), và pneuma (spirit - thần trí). Đức Giêsu đã có lần cảnh cáo dân chúng: “Đừng sợ những kẻ giết được xác, hãy sợ Đấng có thể giết được cả xác lẫn hồn.” Đức Giêsu đã không tách rời xác và hồn thành hai đời sống cá biệt. Xác và hồn đều có cùng nhau trên thiên đàng hay dưới hỏa ngục. Thánh Phaolô nói với dân Côrintô, “Ngươi không biết thân xác ngươi là đền thờ của Chúa Thánh Thần sao?” (1Cr 3:16). Ý thánh muốn nói không phải chỉ có linh hồn là nơi duy nhất Thiên Chúa an trú. Chủ đề xác-hồn được cha Pierre Teihard de Chardin lồng vào tin mừng phục sinh như một liên kết tất yếu. Chúa Giêsu hiến dâng sự cứu rỗi không phải chỉ cho linh hồn, nhưng cho cả cấu trúc thể chất là điều kiện của linh hồn (2). Như vậy cái tôi đúng nghĩa đối với Kitô giáo là một hiện hữu nhất thể xác-hồn-thần. Cái chết, vì vậy, không phải chỉ liên quan đến xác. Nó là một biến cố khác thường cho cái tôi toàn thể. Ơn cứu độ cũng vậy, tôn giáo nào chỉ cứu được hoặc hồn hoặc xác, thì cái phần được cứu ấy đâu phải là con người tôi trọn vẹn.
Nhưng cái xác đã chết mất rồi, nó có thể sống lại được không? Tất cả mọi nền văn hoá và mọi tôn giáo trên trái đất này đều nói rằng “không”, bởi vì họ không thể nào vượt qua được sự chết. Chỉ có Kitô giáo nói rằng “có”, bởi vì thân xác Đức Giêsu đã sống lại, cho nên Đức Giêsu là nguyên nhân của sự sống lại nơi con người. Tín lý này là nền tảng của toàn bộ đức tin cứu độ. Ai không tin nổi kẻ chết sống lại, người ấy không thể là tín đồ Kitô giáo. Chính Đức Giêsu đã giáo huấn về “kẻ chết sống lại” (Mc 12:18-27; Mt 22:31; Ga 6:40). Đồng thời Chúa cũng cho biết chính Người sẽ chết và sẽ phục sinh (Mc 8:31-33; 9:30-32; 10:32-34). Vào thời đó các Tông Đồ ngơ ngác hỏi nhau, “Kẻ chết sống lại nghĩa là gì?” (Mc 9:10). Sau biến cố phục sinh, ý niệm kẻ chết sống lại mới được các ngài hiểu rõ. Sau đó thánh Phaolô cố công khai triển ý niệm “kẻ chết sống lại” với các tín hữu. Ngài lập luận rằng nếu kẻ chết không thể sống lại vậy tại sao Đức Giêsu đã sống lại. Nếu Đức Giêsu đã sống lại thì những ai an nghỉ trong Người cũng sẽ sống lại (1Cr 15:12-42; Rm 1:4; CV 23:6 ; 24:21; 26:23). Tội nghiệp cho thánh Phaolô, khi ngài đến thành Athen loan truyền tin mừng “kẻ chết sẽ sống lại”, dân chúng cười ầm lên bỏ đi (CV 17: 32). Trí óc con người khó chấp nhận điều ấy, nên mặc dù biến cố phục sinh của Đức Giêsu có chứng cớ và nhân chứng, nhưng giáo hội vẫn cho tín lý này là một mầu nhiệm đức tin (3). Qua thánh Phaolô, Giáo Hội Kitô xác tín với thế giới: “Nếu Đức Giêsu không sống lại thì lời giảng của chúng tôi vô giá trị” (1Co 15:12-20). Phải hiểu như thế mới khoát ly khỏi những niềm tin mập mờ về sự chết và sự sống đời sau.
Sau khi chết, mọi nền văn hóa đều có sẵn niềm tin về cuộc sống đời sau của hồn. Niềm tin này không dính líu gì đến tôn giáo. Nó là sắc thái tâm lý biểu lộ ước vọng bất tử của con người. Từ đó những lễ nghi kỳ dị, những bùa phép, những ác thần, và những thần linh được đặt ra để thỏa mãn nhu cầu đời sống cho hồn. Nhưng cái “tôi” đích thực là ai? Tôi là xác hay là hồn? Đã có một thời rất dài người ta nghĩ rằng cái tôi là linh hồn. Họ cho rằng linh hồn bất tử là đủ. Xác là phần thể chất ô uế làm sao lên cõi trời cho được. Triết học Platô cho thể xác là ngục tù của linh hồn, chỉ khi nào thể xác chết đi linh hồn mới được tự do. Nhóm Ngộ Giáo (Gnostics) cho thể xác là thứ ô uế, khi chết thể xác sẽ tan rã, linh hồn vẫn như cũ không hề hấn gì.
Đối với Kitô giáo, ý thức về cái “tôi”, tức bản thể con người, phải rút ra từ lời dạy của Thiên Chúa. Lời phán của Chúa Cha: “Con hãy yêu Thiên Chúa hết mình, hết linh hồn, hết trí khôn” đã ám chỉ cái tôi hữu thể gồm xác, hồn, và thần. Danh xưng theo Tân Ước là: soma (body - xác), psyche (soul – hồn), và pneuma (spirit - thần trí). Đức Giêsu đã có lần cảnh cáo dân chúng: “Đừng sợ những kẻ giết được xác, hãy sợ Đấng có thể giết được cả xác lẫn hồn.” Đức Giêsu đã không tách rời xác và hồn thành hai đời sống cá biệt. Xác và hồn đều có cùng nhau trên thiên đàng hay dưới hỏa ngục. Thánh Phaolô nói với dân Côrintô, “Ngươi không biết thân xác ngươi là đền thờ của Chúa Thánh Thần sao?” (1Cr 3:16). Ý thánh muốn nói không phải chỉ có linh hồn là nơi duy nhất Thiên Chúa an trú. Chủ đề xác-hồn được cha Pierre Teihard de Chardin lồng vào tin mừng phục sinh như một liên kết tất yếu. Chúa Giêsu hiến dâng sự cứu rỗi không phải chỉ cho linh hồn, nhưng cho cả cấu trúc thể chất là điều kiện của linh hồn (2). Như vậy cái tôi đúng nghĩa đối với Kitô giáo là một hiện hữu nhất thể xác-hồn-thần. Cái chết, vì vậy, không phải chỉ liên quan đến xác. Nó là một biến cố khác thường cho cái tôi toàn thể. Ơn cứu độ cũng vậy, tôn giáo nào chỉ cứu được hoặc hồn hoặc xác, thì cái phần được cứu ấy đâu phải là con người tôi trọn vẹn.
Nhưng cái xác đã chết mất rồi, nó có thể sống lại được không? Tất cả mọi nền văn hoá và mọi tôn giáo trên trái đất này đều nói rằng “không”, bởi vì họ không thể nào vượt qua được sự chết. Chỉ có Kitô giáo nói rằng “có”, bởi vì thân xác Đức Giêsu đã sống lại, cho nên Đức Giêsu là nguyên nhân của sự sống lại nơi con người. Tín lý này là nền tảng của toàn bộ đức tin cứu độ. Ai không tin nổi kẻ chết sống lại, người ấy không thể là tín đồ Kitô giáo. Chính Đức Giêsu đã giáo huấn về “kẻ chết sống lại” (Mc 12:18-27; Mt 22:31; Ga 6:40). Đồng thời Chúa cũng cho biết chính Người sẽ chết và sẽ phục sinh (Mc 8:31-33; 9:30-32; 10:32-34). Vào thời đó các Tông Đồ ngơ ngác hỏi nhau, “Kẻ chết sống lại nghĩa là gì?” (Mc 9:10). Sau biến cố phục sinh, ý niệm kẻ chết sống lại mới được các ngài hiểu rõ. Sau đó thánh Phaolô cố công khai triển ý niệm “kẻ chết sống lại” với các tín hữu. Ngài lập luận rằng nếu kẻ chết không thể sống lại vậy tại sao Đức Giêsu đã sống lại. Nếu Đức Giêsu đã sống lại thì những ai an nghỉ trong Người cũng sẽ sống lại (1Cr 15:12-42; Rm 1:4; CV 23:6 ; 24:21; 26:23). Tội nghiệp cho thánh Phaolô, khi ngài đến thành Athen loan truyền tin mừng “kẻ chết sẽ sống lại”, dân chúng cười ầm lên bỏ đi (CV 17: 32). Trí óc con người khó chấp nhận điều ấy, nên mặc dù biến cố phục sinh của Đức Giêsu có chứng cớ và nhân chứng, nhưng giáo hội vẫn cho tín lý này là một mầu nhiệm đức tin (3). Qua thánh Phaolô, Giáo Hội Kitô xác tín với thế giới: “Nếu Đức Giêsu không sống lại thì lời giảng của chúng tôi vô giá trị” (1Co 15:12-20). Phải hiểu như thế mới khoát ly khỏi những niềm tin mập mờ về sự chết và sự sống đời sau.
Xác Chúng Ta Sống Lại Như Thế Nào
Bản thể của xác chết sống lại là gì? Đã có một sự thay đổi danh xưng phụng vụ về bản thể của “cái” sống lại. Kinh tin kính của các thánh Tông Đồ tuyên xưng rằng “xác chết sống lại” (resurrection of the body). Trong kinh tin kính của công đồng Nicene, năm 325, và Constantinople ý niệm trên đã được đổi thành “kẻ chết sống lại” (resurrection of the dead). Tuy hai bản kinh có thể được dùng song song, nhưng Sách Giáo Lý Công Giáo chấp nhận cách diễn đạt “kẻ chết sống lại” gần với mạc khải hơn (GLCG 988), bởi vì cái xác cũ đã chết, khi phục sinh sẽ là cái xác mới.
Đây không phải là lúc tranh luận giữa đức tin Công Giáo và kiến thức duy lý của con người. Kitô hữu chúng ta tin rằng cái chết không phải là một định mệnh vô nghĩa áp đặt từ bên ngoài. Đi từ cõi chết qua sự sống lại là chủ điểm cứu độ của Đức Giêsu. Đó là sứ mạng của tình yêu. Con người được sinh ra không phải để bị trừng phạt nhưng để được yêu thương. Tuy thân xác thường được ví như khí cụ của linh hồn, thực sự thân xác chia sẻ với linh hồn mọi phút của sự sống và mọi dự phóng của tương lai. Thiên Chúa muốn con người sống vinh hiển với Người, vì vậy thân xác cũng có mục đích trở về cùng Người. Xác Đức Giêsu phục sinh chứng tỏ Thiên Chúa yêu quí tác phẩm sáng tạo của Người. Người không bỏ rơi bất cứ gì mà Người yêu quí. Khoa học gia John Polkinghorne nói, thân xác Đức Giêsu cấu tạo bởi những hạt bụi vũ trụ. Khi xác Chúa phục sinh, Ngài đã khiến không những nhân loại mà còn cả vũ trụ cũng được ơn phục sinh (4). Tôi tin rằng cách diễn tả “hạt bụi vũ trụ” đã giúp trí óc chúng ta tiếp cận, một cách rất hiện thực, với dòng sinh mệnh của ơn phục sinh vốn là mầu nhiệm đức tin.
Đức Giêsu phục sinh đã mặc khải cho chúng ta biết xác-hồn-thần là một nhất thể bất phân ly. Một điều nữa là phục sinh không phải là tình trạng chết giả, hoặc đã chết rồi được hồi sinh. Phục sinh là chiến thắng sự chết qua quyền năng của Chúa Thánh Thần. Vì vậy xác phục sinh thấm nhuần sự sống siêu việt của Thiên Chúa với những phẩm chất sáng tạo mới. Thể xác sống lại là thể xác tiến hóa để đồng dạng với phẩm tính siêu việt của xác Đức Giêsu (Pl 3:20-21). Xác mới có đặc tính bất tử, sáng láng, đẹp đẽ, và siêu việt (1Cr 15:43, 41-42, 44). Để cụ thể hóa sự biến dạng của xác phục sinh, Thánh Phaolô ví phàm thân như hạt mầm. Khi hạt mầm gieo xuống nó sẽ hóa thân để tái sanh ra một dạng mới, “Gieo xuống là xác khí huyết, sống lại là xác thần thiêng” (1Cr 15:44). Lần khác thánh ví thân xác như cái lều cũ, chiếc áo rách. Phục sinh là sống trong căn nhà mới và được mặc chiếc áo mới. “Quả chúng ta đã biết, căn lều trần thế này bị hư hoại, thì ta có căn nhà vĩnh cửu chốn thiên đường không do phàm trần làm ra nhưng do Thiên Chúa tác tạo. Khi thân xác hư hoại, ta sẽ có thân thể thần thiêng như mặc chiếc áo mới” (2Cr 5:1-2). Tuy cố gắng giảng dạy nhưng một số tín hữu yếu đức tin vẫn liên kết sự sống với cái xác chết đã tan trong đất. Thánh Phaolô thuật lại, “Có người nói, kẻ chết sống lại là sao? Họ sẽ lấy thân xác nào mà về?” Điều này khiến thánh bực mình trả lời, “ Ðồ ngu! Cái các ngươi gieo xuống có sống được không, nếu nó không chết trước đã” (1Cr 15:35-36). Vào thời đó ngay cả nhóm Sađốc của Do Thái giáo cũng không tin kể chết sống lại. Họ đưa ra trường hợp oái oăm để bắt bẻ Đức Giêsu, có bảy anh em ruột lần lượt qua đời và đều là chồng của một phụ nữ, vậy nếu họ sống lại thì bà ấy là vợ của ai? Đức Giêsu cho họ biết thân xác phục sinh siêu việt như thiên thần không còn bị ràng buộc trong liên hệ vợ chồng (Mc 12:18-26).
Quy chiếu sự sống lại của Đức Giêsu làm mẫu gốc, chúng ta biết thể xác Đức Giêsu sống lại trên thân vẫn mang những thương tích cũ như lỗ đinh ở tay, ở chân, và vết đâm ở cạnh sườn. Tuy có thân xác như cũ, nhưng Đức Giêsu có thể đi xuyên qua tường vào nhà, trong khi cửa ra vào đóng kín và khóa chặt. Như vậy thân xác phục sinh không còn lệ thuộc vào những định luật của vũ trụ. Cái chết đến với thể xác như một nhiệm mầu. Để rồi xác được tái tạo trong nguồn sống mới thấm nhuần ánh sáng vinh quang của Thiên Chúa. Một vài dẫn chứng trong thánh kinh có thể nêu ra ở đây. Khi ông Môisen lên núi đối diện với Thượng Đế để nhận mười điều răn, mặt ông biến dạng sáng láng. Lúc ông xuống núi mọi người đều sửng sốt lấy làm lạ không nhìn ra ông. Khi Đức Giêsu dẫn Phêrô, Giacôbê và Gioan lên núi Tabô, Đang khi cầu nguyện, Ngài biến dạng sáng láng. Cả áo Ngài cũng sáng chói. Sau khi phục sinh Đức Giêsu tìm gặp các môn đồ ở Emmau. Trên đường đi Chúa gặp hai môn đệ. Ngài đi với họ cả một buổi chiều, ngồi ăn cùng bàn với họ, nhưng họ không nhận ra Ngài. Sau đó nhờ cách bẻ bánh mà họ mới nhận ra Thầy. Rõ ràng khi con người đối diện với Chúa Cha, xác con người đổi dạng phản chiếu ánh vinh quang của Thiên Chúa khiến ngay cả người quen cũng không nhận ra.
Bản thể của xác chết sống lại là gì? Đã có một sự thay đổi danh xưng phụng vụ về bản thể của “cái” sống lại. Kinh tin kính của các thánh Tông Đồ tuyên xưng rằng “xác chết sống lại” (resurrection of the body). Trong kinh tin kính của công đồng Nicene, năm 325, và Constantinople ý niệm trên đã được đổi thành “kẻ chết sống lại” (resurrection of the dead). Tuy hai bản kinh có thể được dùng song song, nhưng Sách Giáo Lý Công Giáo chấp nhận cách diễn đạt “kẻ chết sống lại” gần với mạc khải hơn (GLCG 988), bởi vì cái xác cũ đã chết, khi phục sinh sẽ là cái xác mới.
Đây không phải là lúc tranh luận giữa đức tin Công Giáo và kiến thức duy lý của con người. Kitô hữu chúng ta tin rằng cái chết không phải là một định mệnh vô nghĩa áp đặt từ bên ngoài. Đi từ cõi chết qua sự sống lại là chủ điểm cứu độ của Đức Giêsu. Đó là sứ mạng của tình yêu. Con người được sinh ra không phải để bị trừng phạt nhưng để được yêu thương. Tuy thân xác thường được ví như khí cụ của linh hồn, thực sự thân xác chia sẻ với linh hồn mọi phút của sự sống và mọi dự phóng của tương lai. Thiên Chúa muốn con người sống vinh hiển với Người, vì vậy thân xác cũng có mục đích trở về cùng Người. Xác Đức Giêsu phục sinh chứng tỏ Thiên Chúa yêu quí tác phẩm sáng tạo của Người. Người không bỏ rơi bất cứ gì mà Người yêu quí. Khoa học gia John Polkinghorne nói, thân xác Đức Giêsu cấu tạo bởi những hạt bụi vũ trụ. Khi xác Chúa phục sinh, Ngài đã khiến không những nhân loại mà còn cả vũ trụ cũng được ơn phục sinh (4). Tôi tin rằng cách diễn tả “hạt bụi vũ trụ” đã giúp trí óc chúng ta tiếp cận, một cách rất hiện thực, với dòng sinh mệnh của ơn phục sinh vốn là mầu nhiệm đức tin.
Đức Giêsu phục sinh đã mặc khải cho chúng ta biết xác-hồn-thần là một nhất thể bất phân ly. Một điều nữa là phục sinh không phải là tình trạng chết giả, hoặc đã chết rồi được hồi sinh. Phục sinh là chiến thắng sự chết qua quyền năng của Chúa Thánh Thần. Vì vậy xác phục sinh thấm nhuần sự sống siêu việt của Thiên Chúa với những phẩm chất sáng tạo mới. Thể xác sống lại là thể xác tiến hóa để đồng dạng với phẩm tính siêu việt của xác Đức Giêsu (Pl 3:20-21). Xác mới có đặc tính bất tử, sáng láng, đẹp đẽ, và siêu việt (1Cr 15:43, 41-42, 44). Để cụ thể hóa sự biến dạng của xác phục sinh, Thánh Phaolô ví phàm thân như hạt mầm. Khi hạt mầm gieo xuống nó sẽ hóa thân để tái sanh ra một dạng mới, “Gieo xuống là xác khí huyết, sống lại là xác thần thiêng” (1Cr 15:44). Lần khác thánh ví thân xác như cái lều cũ, chiếc áo rách. Phục sinh là sống trong căn nhà mới và được mặc chiếc áo mới. “Quả chúng ta đã biết, căn lều trần thế này bị hư hoại, thì ta có căn nhà vĩnh cửu chốn thiên đường không do phàm trần làm ra nhưng do Thiên Chúa tác tạo. Khi thân xác hư hoại, ta sẽ có thân thể thần thiêng như mặc chiếc áo mới” (2Cr 5:1-2). Tuy cố gắng giảng dạy nhưng một số tín hữu yếu đức tin vẫn liên kết sự sống với cái xác chết đã tan trong đất. Thánh Phaolô thuật lại, “Có người nói, kẻ chết sống lại là sao? Họ sẽ lấy thân xác nào mà về?” Điều này khiến thánh bực mình trả lời, “ Ðồ ngu! Cái các ngươi gieo xuống có sống được không, nếu nó không chết trước đã” (1Cr 15:35-36). Vào thời đó ngay cả nhóm Sađốc của Do Thái giáo cũng không tin kể chết sống lại. Họ đưa ra trường hợp oái oăm để bắt bẻ Đức Giêsu, có bảy anh em ruột lần lượt qua đời và đều là chồng của một phụ nữ, vậy nếu họ sống lại thì bà ấy là vợ của ai? Đức Giêsu cho họ biết thân xác phục sinh siêu việt như thiên thần không còn bị ràng buộc trong liên hệ vợ chồng (Mc 12:18-26).
Quy chiếu sự sống lại của Đức Giêsu làm mẫu gốc, chúng ta biết thể xác Đức Giêsu sống lại trên thân vẫn mang những thương tích cũ như lỗ đinh ở tay, ở chân, và vết đâm ở cạnh sườn. Tuy có thân xác như cũ, nhưng Đức Giêsu có thể đi xuyên qua tường vào nhà, trong khi cửa ra vào đóng kín và khóa chặt. Như vậy thân xác phục sinh không còn lệ thuộc vào những định luật của vũ trụ. Cái chết đến với thể xác như một nhiệm mầu. Để rồi xác được tái tạo trong nguồn sống mới thấm nhuần ánh sáng vinh quang của Thiên Chúa. Một vài dẫn chứng trong thánh kinh có thể nêu ra ở đây. Khi ông Môisen lên núi đối diện với Thượng Đế để nhận mười điều răn, mặt ông biến dạng sáng láng. Lúc ông xuống núi mọi người đều sửng sốt lấy làm lạ không nhìn ra ông. Khi Đức Giêsu dẫn Phêrô, Giacôbê và Gioan lên núi Tabô, Đang khi cầu nguyện, Ngài biến dạng sáng láng. Cả áo Ngài cũng sáng chói. Sau khi phục sinh Đức Giêsu tìm gặp các môn đồ ở Emmau. Trên đường đi Chúa gặp hai môn đệ. Ngài đi với họ cả một buổi chiều, ngồi ăn cùng bàn với họ, nhưng họ không nhận ra Ngài. Sau đó nhờ cách bẻ bánh mà họ mới nhận ra Thầy. Rõ ràng khi con người đối diện với Chúa Cha, xác con người đổi dạng phản chiếu ánh vinh quang của Thiên Chúa khiến ngay cả người quen cũng không nhận ra.
Ý Nghĩa Sự Chết Và Sự Sống
Kitô giáo không coi cái chết là một diễn tiến tự nhiên của luật hữu sinh hữu hoại. Cái chết có một nguyên nhân sâu xa trong lịch sử. Nó là hậu quả của nguyên tội (Rm 5:12). Như vậy cái chết của thể xác là một án phạt cho tội lỗi của con người. Tuy nhiên sau biến cố phục sinh của Đức Giêsu, nguyên tội được rửa sạch, từ đó Công Giáo nắm giữ một quan niệm rất tích cực về cái chết. Vũ trụ đổi mới trong cảnh sáng tạo mới bắt đầu từ buổi sáng Đức Giêsu phục sinh. Với lối nhìn như vậy Kitô giáo không bi thảm hóa cái chết thể xác. Chết chỉ là kết thúc cuộc lữ hành, một biến cố mầu nhiệm để trở về cùng Chúa. Khi thánh Phaolô bị tù, ông tâm sự rằng ông ráng sống vì lợi ích cho anh em tín hữu. Còn trong lòng, ông chỉ mong chết để trở về với Chúa Giêsu (Pl 1:20-24).
Cũng từ đó Kitô hữu có một lối nhìn mới về thời cánh chung. Ngày tận thế không thuần túy mang ý nghĩa Chúa Giêsu trở lại trần thế để phán xét con người. Nếu chỉ ngưng đọng trong mối lo sợ ấy sẽ dễ đưa tới sự hiểu lầm rằng trong hiện tại Chúa Giêsu đã bỏ rơi chúng ta. Tin vào sự sống lại của Đức Giêsu có nghĩa là tin rằng Chúa đang ở với chúng ta hằng ngày cho đến tận thế. Ngày cánh chung chỉ là ngày viên mãn cuộc sáng tạo. Chúa Giêsu lộ diện để chúng ta được diễm phúc thấy Người nhãn tiền. Như vậy sự sống không phải nằm trong tương lai nhưng đã bắt đầu từ ngày chúng ta chịu phép rửa. Vào giây phút rửa, phần cái tôi tội lỗi chết đi, và cái tôi mới tái sinh. Từ đó sống là trạng thái kết hợp với Chúa Giêsu, Thiên Chúa của sự sống (5).
Điều đó cũng có nghĩa cái chết không phải bắt đầu khi ta lìa trần. Nếu sống mà không có sự kết hợp với Chúa Giêsu, ngay bây giờ đã là chết. Có một người muốn thành đệ tử của Đức Giêsu, anh ta thưa với Người, “Tôi xin theo Thầy, nhưng cho tôi về chôn cất cha tôi trước đã.” Đức Giêsu trả lời, “Cứ theo Ta hãy để kẻ chết chôn cất người chết của chúng” (Lc 9:57-60). Một người đã chết rồi còn chôn kẻ chết khác thế nào được. Ấy thế mà vẫn được. Đức Giêsu không nói về cái chết thể xác, nhưng là cái chết tâm linh khi xa lìa Thiên Chúa. Thiên Chúa là sự sống. Ai không nhận sự sống từ nguồn mạch Thiên Chúa là đã chết rồi. Cái thể lý sinh động của họ chỉ là cái thây ma biết đi. Hãy để những thây ma biết đi chôn cất thây ma của nhau. Cái Kitô hữu chúng ta phải chôn chính là cái chết. Khi cái chết không còn, chúng ta mới có sự sống.
Hiện tại “ngày sau hết” chưa tới. Những người trên trần thế đang sống trong thời gian chờ đợi. Những người qua đời đang chờ đợi. Các thánh trên thiên đàng cũng đang chờ đợi. Tất cả mọi Kitô hữu còn sống hay đã lìa trần hợp thành một Hội Thánh duy nhất và cùng chờ đợi cái ngày Nước Chúa được trị đến. Ngày dưới đất hợp nhất với trên trời. Khi ấy Chúa Giêsu chiến thắng mọi sự và chương trình cứu độ hoàn tất. Chúa Giêsu lộ diện với loài người. Xác chết được tử thần trả lại. Mỗi người đều có xác-hồn-thần của tái hợp. Rồi những ai có tên trong sổ hằng sống sẽ được Chúa Giêsu đưa về trời, sống vĩnh cửu trong Vương Quốc Thiên Chúa (KH 20:11-15).
by Đỗ Trân Duy
Kitô giáo không coi cái chết là một diễn tiến tự nhiên của luật hữu sinh hữu hoại. Cái chết có một nguyên nhân sâu xa trong lịch sử. Nó là hậu quả của nguyên tội (Rm 5:12). Như vậy cái chết của thể xác là một án phạt cho tội lỗi của con người. Tuy nhiên sau biến cố phục sinh của Đức Giêsu, nguyên tội được rửa sạch, từ đó Công Giáo nắm giữ một quan niệm rất tích cực về cái chết. Vũ trụ đổi mới trong cảnh sáng tạo mới bắt đầu từ buổi sáng Đức Giêsu phục sinh. Với lối nhìn như vậy Kitô giáo không bi thảm hóa cái chết thể xác. Chết chỉ là kết thúc cuộc lữ hành, một biến cố mầu nhiệm để trở về cùng Chúa. Khi thánh Phaolô bị tù, ông tâm sự rằng ông ráng sống vì lợi ích cho anh em tín hữu. Còn trong lòng, ông chỉ mong chết để trở về với Chúa Giêsu (Pl 1:20-24).
Cũng từ đó Kitô hữu có một lối nhìn mới về thời cánh chung. Ngày tận thế không thuần túy mang ý nghĩa Chúa Giêsu trở lại trần thế để phán xét con người. Nếu chỉ ngưng đọng trong mối lo sợ ấy sẽ dễ đưa tới sự hiểu lầm rằng trong hiện tại Chúa Giêsu đã bỏ rơi chúng ta. Tin vào sự sống lại của Đức Giêsu có nghĩa là tin rằng Chúa đang ở với chúng ta hằng ngày cho đến tận thế. Ngày cánh chung chỉ là ngày viên mãn cuộc sáng tạo. Chúa Giêsu lộ diện để chúng ta được diễm phúc thấy Người nhãn tiền. Như vậy sự sống không phải nằm trong tương lai nhưng đã bắt đầu từ ngày chúng ta chịu phép rửa. Vào giây phút rửa, phần cái tôi tội lỗi chết đi, và cái tôi mới tái sinh. Từ đó sống là trạng thái kết hợp với Chúa Giêsu, Thiên Chúa của sự sống (5).
Điều đó cũng có nghĩa cái chết không phải bắt đầu khi ta lìa trần. Nếu sống mà không có sự kết hợp với Chúa Giêsu, ngay bây giờ đã là chết. Có một người muốn thành đệ tử của Đức Giêsu, anh ta thưa với Người, “Tôi xin theo Thầy, nhưng cho tôi về chôn cất cha tôi trước đã.” Đức Giêsu trả lời, “Cứ theo Ta hãy để kẻ chết chôn cất người chết của chúng” (Lc 9:57-60). Một người đã chết rồi còn chôn kẻ chết khác thế nào được. Ấy thế mà vẫn được. Đức Giêsu không nói về cái chết thể xác, nhưng là cái chết tâm linh khi xa lìa Thiên Chúa. Thiên Chúa là sự sống. Ai không nhận sự sống từ nguồn mạch Thiên Chúa là đã chết rồi. Cái thể lý sinh động của họ chỉ là cái thây ma biết đi. Hãy để những thây ma biết đi chôn cất thây ma của nhau. Cái Kitô hữu chúng ta phải chôn chính là cái chết. Khi cái chết không còn, chúng ta mới có sự sống.
Hiện tại “ngày sau hết” chưa tới. Những người trên trần thế đang sống trong thời gian chờ đợi. Những người qua đời đang chờ đợi. Các thánh trên thiên đàng cũng đang chờ đợi. Tất cả mọi Kitô hữu còn sống hay đã lìa trần hợp thành một Hội Thánh duy nhất và cùng chờ đợi cái ngày Nước Chúa được trị đến. Ngày dưới đất hợp nhất với trên trời. Khi ấy Chúa Giêsu chiến thắng mọi sự và chương trình cứu độ hoàn tất. Chúa Giêsu lộ diện với loài người. Xác chết được tử thần trả lại. Mỗi người đều có xác-hồn-thần của tái hợp. Rồi những ai có tên trong sổ hằng sống sẽ được Chúa Giêsu đưa về trời, sống vĩnh cửu trong Vương Quốc Thiên Chúa (KH 20:11-15).
by Đỗ Trân Duy
---------------------------------------------------------------
(1) Xin đọc câu hỏi 33 trong sách Giải Đáp 101 Câu Hỏi Về cái Chết Và Sự Sống Vĩnh Hằng. Phan Đình Cho. 2000. University Press.
(2) Xin đọc Science and Christ. Pierre Teilhard de Chardin. 1965. New York, NY: Harper & Row Publishers.
(3) Trong thư gửi tín hữu Côrintô, thánh Phaolô cho biết sau khi phục sinh Chúa Giêsu đã hiện ra nhiều lần với 12 vị Tông Đồ, rồi với hơn 500 môn đệ khác. Thánh Phaolô ghi thêm rằng nhiều người trong số họ vẫn còn sống để làm chứng về việc này (1Cr 15:3-10).
(4) Xin đọc Faith, Science & Understanding. John Polkinghorne. 2000. Yale University Press
(5) Xin đọc chương “The Wellspring of Life from the Side of the Lord, Opened in Loving Sacrifice”, trong sách God Is Near Us. Josept Cardinal Ratzinger (Giáo Hoàng Benedict XVI). 2003. Ignatius Press San Francisco. P. 42-55.
(1) Xin đọc câu hỏi 33 trong sách Giải Đáp 101 Câu Hỏi Về cái Chết Và Sự Sống Vĩnh Hằng. Phan Đình Cho. 2000. University Press.
(2) Xin đọc Science and Christ. Pierre Teilhard de Chardin. 1965. New York, NY: Harper & Row Publishers.
(3) Trong thư gửi tín hữu Côrintô, thánh Phaolô cho biết sau khi phục sinh Chúa Giêsu đã hiện ra nhiều lần với 12 vị Tông Đồ, rồi với hơn 500 môn đệ khác. Thánh Phaolô ghi thêm rằng nhiều người trong số họ vẫn còn sống để làm chứng về việc này (1Cr 15:3-10).
(4) Xin đọc Faith, Science & Understanding. John Polkinghorne. 2000. Yale University Press
(5) Xin đọc chương “The Wellspring of Life from the Side of the Lord, Opened in Loving Sacrifice”, trong sách God Is Near Us. Josept Cardinal Ratzinger (Giáo Hoàng Benedict XVI). 2003. Ignatius Press San Francisco. P. 42-55.